W Polsce tradycje bożonarodzeniowe i zwyczaje świąteczne są wspólne dla większości regionów. W wielu domach podczas kolacji wigilijnej śpiewane są kolędy, a przy stole pozostaje jedno wolne nakrycie dla niespodziewanego gościa. Jakie są inne tradycje bożonarodzeniowe w Polsce?
Zgodnie z tradycją wieczerza wigilijna rozpoczyna się wraz z „pierwszą gwiazdką na niebie”. Jest to symboliczne nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie.
Wieczerzę rozpoczyna wzajemne łamanie opłatkiem oraz składanie życzeń. Zwyczaj łamania się opłatkiem nie jest znany poza Polską i Litwą.
Na stole przykrytym białym obrusem z wiązką sianka pod spodem ustawia się o jedno nakrycie więcej niż wynosi liczba zgromadzonych osób. Dodatkowe miejsce przy stole wigilijnym przeznaczone jest dla niezapowiedzianego gościa, a zwyczaj ten upowszechnił się w XIX wieku.
Symbolika potraw
Jednym z najważniejszych elementów podczas kolacji wigilijnej, jest bożonarodzeniowa tradycja przygotowywania na stół 12 potraw. Tu jednak lista dań może różnić się w zależności od regionu. Podstawowe to zazwyczaj barszcz czerwony na domowym zakwasie z buraków, śledzie (przygotowywane na różne sposoby), karp, kapusta wigilijna (czasem przygotowywana z grochem), kompot z suszu, pierogi z kapustą i grzybami, zupa grzybowa, kutia i inne. Często do 12 potraw wigilijnych zaliczają się także ciasta, m.in. piernik i makowiec.
Wiele potraw ma także swoją symbolikę. Podczas kolacji wigilijnej zamiast mięsa podaje się ryby, które symbolizują odradzanie się do życia. Również kompot z suszu pojawia się wśród potraw wigilijnych nie bez powodu: gruszki miały zapewniać długowieczność, jabłka dawać miłość i zdrowie, a suszone śliwki odpędzały złe moce. Według wierzeń ludowych mak przynosił bogactwo, dlatego tak ważnymi potrawami na wigilijnym stole są kutia, kluski z makiem czy makowiec. Piernik symbolizował dobrobyt i kojarzył się z wyższym statusem społecznym. Z kolei chleb jest symbolem nowego życia oraz dobrobytu. Jego spożycie podczas wigilijnej kolacji ma zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku.
Co zatem wyróżnia poszczególne regiony naszego kraju? Różnice są zdumiewające!
W Wielkopolsce prezenty pod choinkę przynosi Gwiazdor, jednak tym mniej grzecznym zamiast pięknych podarunków, przynosi zgniłą pyrę. Tradycyjną dla Wielkopolski potrawą są makiełki, czyli makaron podawany z masą makową.
Podhale obfituje w wyjątkowe zwyczaje związane z kulturą ludową oraz religijną. Dawniej obwiązywano stół łańcuchem – miało gwarantować to, że żaden z domowników nie opuści rodziny, a zwierzęta będą trzymać się zagrody. Górale wierzą, że w Wigilię odwiedzają nas zmarli przodkowie, dlatego tego dnia nie wolno się np. czesać lub używać ostrych narzędzi, by nie zranić duszy. Podczas wieczerzy, należy uważnie pilnować swojej łyżki – jej upadek zwiastuje nieszczęście.
Na Górny Śląsk prezenty przynosi Dzieciątko. Jedną z głównych potraw są makówki – deser przyrządzony z maku, chałki, miodu i bakalii. Zanim jednak przysiądziemy do stołu, trzeba go odpowiednio nakryć. Nie może zabraknąć sianka pod obrusem oraz dodatkowego miejsca dla nieznajomego gościa – jest to zwyczaj znany w całej Polsce. Niektórzy traktują go jako dodatkowe miejsce dla zmarłej osoby. Na Dolnym Śląsku natomiast, oprócz potraw z makiem, pojawiają się np. pierogi z kaszą gryczaną czy świszcz – kasza gryczana zmieszana ze śliwkami suszonymi.
Święta Bożego Narodzenia na Podlasiu od zawsze różniły się od pozostałej części Polski. Najważniejszym zwyczajem jest przygotowanie potraw ze wszystkich płodów ziemi, ma to zapewnić urodzaj w nadchodzącym roku. Gospodyni odpowiedzialna jest za przygotowanie kutii, a gospodarz serwuje kisiel z owsianej mąki. Do stołu zasiada się w kolejności od najstarszego do najmłodszego. Natomiast pod obrus wkłada się karteczki z dowcipnymi życzeniami, z których wróżono przyszłość.
Dodaj do ulubionych
Brak komentarzy
Komentowanie jest wyłączone